Pracownicy, którzy lubią wykonywaną przez siebie pracę mają większe szanse na osiągnięcie sukcesu zawodowego. Poza tym, najczęściej wydajnie pracują i są zaangażowani w realizację powierzonych im obowiązków, a to oznacza z kolei oczywiste korzyści dla pracodawców. Dlatego ci ostatni zawsze powinni przeprowadzać wstępne badanie predyspozycji zawodowych pracowników.
Zdaniem psychologów warto szukać zawodu pozwalającego wykorzystać wrodzone talenty, a przy tym nie należy walczyć ze swoimi dominującymi cechami osobowości. Twierdzą oni, że predyspozycje zawodowe danej osoby, czyli skłonności do wykonywania konkretnego zawodu, mają kluczowy wpływ na to, czy poradzi sobie ona na określonym stanowisku. To cenna wskazówka nie tylko dla samych pracowników, ale również pracodawców, którzy mogą ją wykorzystać podczas rekrutacji czy doboru zakresu zadań dla konkretnego pracownika. Warto też zauważyć, że liczne grono osób nadal planuje karierę ignorując swoje cechy charakteru i pasje; część z nich kieruje się tylko kwestiami finansowymi, a to nie zawsze jest gwarantem czerpania satysfakcji z wykonywanej pracy. Jeśli pracodawca chce więc stworzyć efektywny zespół, powinien weryfikować predyspozycje zawodowe swoich pracowników.
Predyspozycje zawodowe – jak powstają i jakie są ich typy?
John Lewis Holland, autor koncepcji predyspozycji zawodowych, postrzegał skłonności do wykonywania określonych zawodów jako pochodną wrodzonych cech osobowości oraz doświadczeń życiowych. Twierdził on, że każdy człowiek posiada jeden z sześciu typów preferencji zawodowych: realistyczny, społeczny, badawczy, artystyczny, przedsiębiorczy lub konwencjonalny. Uważał przy tym, że satysfakcję w życiu zawodowym może osiągnąć tylko ten, kto wykonuje pracę adekwatną do swoich umiejętności i talentów. Z drugiej strony dopuszczał sytuację, w której dana osoba może przejawiać silne cechy charakterystyczne kilku różnych typów preferencji. Przyznawał, że w tym wypadku wybór ścieżki kariery nie jest łatwy, a najlepszym rozwiązaniem okazuje się nierzadko kilkukrotne przebranżowienie; sprawdza się też odejście od rutynowych, powtarzalnych zadań i realizowanie zróżnicowanych obowiązków zawodowych.
Charakterystyka typów predyspozycji zawodowych pracowników
By móc zatrudnić osoby idealnie odpowiadające wymaganiom danego stanowiska, a także w pełni wykorzystać możliwości już zatrudnionych pracowników, trzeba znać charakterystykę poszczególnych typów predyspozycji zawodowych.
Osoby o typie realistycznym posiadają wysokie umiejętności manualne, są uzdolnione sportowo, a przy tym charakteryzuje je szczerość, niezależność i bezpośredniość. Z drugiej strony postrzegane są jako jednostki nietowarzyskie i nie mają rozwiniętych kompetencji społecznych oraz oświatowych. Sprawdzają się jako mechanicy, hydraulicy, kierowcy czy wizażyści.
W przypadku typu społecznego dominującymi cechami są wysoko rozwinięte umiejętności przywódcze i perswazyjne. Takie osoby są dodatkowo empatyczne, przyjacielskie i lubią pracować w zespole; dlatego też często zostają psychologami, doradcami czy nauczycielami.
Typ badawczy to uosobienie wysokich umiejętności analitycznych, matematycznych oraz naukowych, a także rozwiniętego zmysłu obserwacji. Jednostki o tym typie potrafią logicznie myśleć, są dociekliwe i bardziej cenią sobie pracę samodzielną niż w grupie. Taki zestaw cech jest charakterystyczny dla wielu filozofów, nauczycieli akademickich, astronomów czy przedstawicieli innych nauk ścisłych.
Reprezentanci typu artystycznego są uzdolnieni plastycznie, językowo lub aktorsko, nie lubią pracować w biurze i starają się często tworzyć coś nowego. Postrzegani są jako kreatywni, impulsywni i wrażliwi na świat zewnętrzny. W tej grupie można znaleźć między innymi dziennikarzy, kompozytorów, muzyków, architektów czy grafików.
Osoby o typie przedsiębiorczym cechuje towarzyskość, duża pewność siebie, a czasem wręcz agresywność. Są konkretne, energiczne, ambitne i skoncentrowane na realizacji wytyczonych celów; mają również wysoko rozwiniętą umiejętność perswazji. Wszystko to sprawia, że często zostają maklerami giełdowymi, dyrektorami, adwokatami czy akwizytorami.
Przedstawiciele typu konwencjonalnego to osoby dokładne, praktyczne i systematyczne. Lubią pracę z danymi, przy czym nie radzą sobie z rozwiązywaniem nietypowych problemów. Poza tym, starają się przestrzegać ustalonych norm i regulaminów. Osoby o tym typie wybierają ścieżkę kariery statystyka, archiwisty, komornika czy inkasenta.
Jak sprawdzić predyspozycje zawodowe pracowników?
Typ predyspozycji zawodowych danego pracownika można sprawdzić na kilka różnych sposobów. Najłatwiej jest go po prostu o nie zapytać – wielu przedstawicieli młodego pokolenia korzysta z profesjonalnego doradztwa zawodowego lub wsparcia psychologa i dobrze orientuje się w swoich preferencjach zawodowych. Drugim, często stosowanym rozwiązaniem jest poproszenie pracownika o wypełnienie specjalnego testu (najczęściej internetowego), a następnie zlecenie działowi HR interpretacji uzyskanych wyników. Ponadto, pracodawca może skierować pracownika do psychologa, który dokona obiektywnej oceny jego predyspozycji zawodowych.
Artykuł sponsorowany.
