By zrozumieć i odnaleźć się w zawiłych strukturach polskiej bankowości i ogólnie przyjętym rynku finansowym należy prześledzić proces tworzenia się tego systemu w Polsce. Taka wiedza nie tylko przydaje się w trakcie samodzielnych analiz i badań sektora bankowego, ale pozwala konstruować wnioski i wprowadzać ulepszenia do mechanizmów, które już zostały wdrożone.
Pierwsze zupełnie polskie banki powstały na początku XIX wieku. Do największych należał działający od 1928 roku Bank Polski. Ta potężna instytucja pełniła funkcję banku centralnego Królestwa Kongresowego. Do głównych zadań Banku Polskiego należała emisja pieniądza, prowadzenie zakrojonej na szeroką skalę działalności kredytowej oraz pełnienie funkcji banku komercyjnego. Należy zaznaczyć, że po 1870 roku banki usytuowane na ziemiach polskich rozwijały się w sposób dwutorowy. Powstawały całkiem duże banki komercyjne zajmujące się działalnością inwestycyjną i udzielaniem kredytów. Równocześnie, prężnie rozwijała się sieć małych banków, które działały lokalnie.
Pamiętaj, aby przeczytać: «Kredyt konsolidacyjny – ranking 2019 na RacoonGo.com – tworzy się automatycznie, gdyż wszystkie zmiany dot. kredytów są gromadzone i przetwarzane w czasie rzeczywistym».
Za historyczną dla polskiej bankowości datę należy przyjąć rok 1870. Powstał wtedy pierwszy polski bank ukonstytuowany w charakterze spółki akcyjnej. Bank Handlowy S. A. rozwijał się bardzo szybko i finansował głównie koleje, przemysł i produkcję. Tak zwaną sieć bankową Królestwa Kongresowego uzupełniała spółdzielczość kredytowa. Tworzyły ją w istocie małe banki spółdzielcze i samopomocowe. Można przyjąć, że przed I wojną światową istniały polskie banki komercyjne, które obejmowały swoim zasięgiem działania poszczególne zabory.
Zintegrowany system bankowy powstał na ziemiach polskich dopiero w 1924 roku. Nastąpiło to wraz z reformami W. Grabskiego. Zmiany te doprowadziły do stabilizacji finansowej. Został powołany prawdziwy Bank Centralny – Bank Polski. Wprowadzono też nową walutę – złoty polski i opracowano pierwsze polskie prawo bankowe. System bankowy okresu międzywojennego można w praktyce podzielić na cztery części składowe: Bank Polski, banki komercyjne, banki spółdzielcze i samopomocowe oraz banki komunalne. System ten całkiem sprawnie działał, aż do wybuchu II wojny światowej.
W związku z problemami, które przyniósł wybuch wojny w 1939 roku nastąpiła zasadnicza zmiana w polskim systemie bankowym. Najistotniejsze znaczenie miała nacjonalizacja banków. Stały się one narzędziem do realizowania polityki państwowej. Znaczącą rolę w tym systemie odgrywał Narodowy Bank Polski powstały z przekształcenia Banku Polskiego. Tym samym NBP stał się największym bankiem komercyjnym. Mimo wielu zabiegów system bankowy w takiej formie był nieefektywny. Struktura oparta na monopolistycznej pozycji banków nie sprzyjała ich aktywności. By zapobiec dalszym stratom powołano do życia w 1986 roku Bank Rozwoju Eksportu. Następnie, w 1987 roku wydzielono z NBP obszar związany z obsługą oszczędności ludności oraz kredytami. Powołano tym samym Powszechną Kasę Oszczędności – Bank Państwowy PKO BP.
Przebudowa sektora bankowego w Polsce została przyjęta na podstawie prawa bankowego z 1982 roku. Jednak dynamiczny rozwój instytucji finansowych nastąpił dopiero po wprowadzeniu w 1989 roku nowych przepisów bankowych. Przede wszystkim, nadawały one bankowi centralnemu uprawnienia, które pozwalały na sprawowanie nadzoru nad systemem bankowym. Zapewniło to niezależność pod względem ustanawiania i realizacji polityki pieniężnej państwa. Oddzielono również funkcję banku centralnego od funkcji komercyjnych. Wprowadzono system polibankowy w miejsce opcji monobankowej, która nie sprawdziła się wcześniej.
Nie da się ukryć, że był to moment przełomowy dla całego sektora finansowego w Polsce. Zmiany strukturalne i własnościowe, które spowodował dotyczyły zarówno banków komercyjnych jak i NBP. Narodowy Bank Polski w pierwotnych założeniach pełnił funkcje operacyjne i kontrolne, a także kredytował działalność przedsiębiorstw państwowych. Po reformie, dzięki nadaniu mu ustawą bankową charakteru podmiotu centralnego wyłoniono z niego w 1989 roku dziewięć banków komercyjnych – uniwersalnych. Ich zadaniem stało się wykonywanie wszystkich operacji bankowych w obrocie krajowym i zagranicznym. Przejęły od NBP również udzielanie kredytów jednostkom gospodarczym.
Kolejne lata to szybki rozwój sektora finansowego. Wzrastała liczba banków a co za tym idzie, nastąpił dynamiczny rozkwit ich zaplecza i otoczenia. Powstawały instytucje spółdzielcze, specjalistyczne i uniwersalne, ewoluowały formy własności. Środowisko bankowe musiało dostosować swoją ofertę do oczekiwań rynku. Z czasem banki stawały się bardziej elastyczne i skore do ryzykownego inwestowania. Należy pamiętać, że nadal jest to jedna z podstawowych gałęzi gospodarki. Dobrze prosperujący sektor bankowy wpływa na wizerunek kraju jako potencjalnego miejsca dla nowoczesnych inwestycji.
